GENEL KABUL GÖRMÜŞ DENETİM STANDARTLARI ( MUHASEBE DERS NOTLARI )

Genel kabul görmüş denetim standartları 

Bu standartlar ilk kez 1947 yılında Amerikan Sertifikalı Serbest Muhasebeciler Kurumu (AICPA) tarafından kabul edilmiş ve birçok ülke tarafından benimsenmiştir.

1-Genel Standartlar

a-   Mesleki eğitim ve yeterlilik

b-   Bağımsız davranabilme

c-   Mesleğin gerektirdiği dikkat ve özenin gösterilmesi

2-Çalışma Alanı Standartları

a-   Denetimi planlama ve gözetim.

b-   İç kontrol sistemi hakkında bilgi edinme

c-   Yeterli ve güvenilir kanıt toplama

3-Raporlama Standartları

a-   Genel Kabul Görmüş Muhasebe İlkelerine uygunluk

b-   Genel Kabul Görmüş Muhasebe İlkelerinde değişmezlik (Devamlılık)

c-   Mali tablolardaki açıklama yeterliliği

d-   Görüş bildirme          

A-GENEL STANDARTLAR

Denetçiyle ve onun çalışmasının kalitesi ile ilgili standartlardır.

1-Mesleki Eğitim ve Yeterlilik (Yetkinlik) Standardı: Denetim, bir denetçi olarak yeterli teknik eğitime ve yetkinliğe sahip kişi veya kişilerce yapılmalıdır.Yeterli eğitim ve yetkiniği olmayanlar denetim yapamaz.Yeterlilik üniversitede alınan bilginin dışında; bağlı olduğu denetim kurumunca gerçekleştirilen kurs, seminer veya meslek içi eğitim programı yolları ile elde edilir.

2-Bağımsızlık Standardı (Bağımsız Davranabilme ):  Denetçiler , denetim işleri sırasında işletme ortaklarının ve yetkililerinim etkisi altında kalmadan tarafsız ve dürüst davranarak denetim faaliyetinde bulunmalıdır.Genel Kabul Görmüş Muhasebe Standartlarına göre bağımsızlığı gölgeleyebilecek durumlar;

-   Denetlenen şirketle veya sahipleri ile ortak olmak

-   Denetlenen şirketten maaş, borç veya diğer nedenlerle maddi fayda sağlamak

-   Dolaylı yada dolaysız yoldan denetlenen şirketin hisse senedi ,tahvil vb. finansman araçlarına sahip olmak

-   Denetlenen şirketin ortak ve yöneticileri ile yakın akraba olmak

-   Denetlenen şirketten önemli sayılabilecek tutarda hediye almak veya özel bir indirimle herhangi bir emtia vb. almak.

3-Mesleğin Gerektirdiği Dikkatin Gösterilmesi (Mesleki Özen Standardı):  Denetçi denetim çalışmasını yürütürken dikkatli, özenli ve titiz çalışmalı,denetim standartlarına eksiksiz uymalıdır.Bu standarttan amaç;aynı ve benzer  koşullarla karşılaşan basiretli  ve uzman denetçiden beklenen dikkat ve özenin tüm denetçiler tarafından gösterilmesidir.

B-ÇALIŞMA ALANI STANDARTLARI

Denetim çalışmaları sırasında izlenecek yöntemleri,  öncelik ve denetimin ne şekilde yapılacağını belirleyen standartlardır.

1-Denetimi Planlama ve Gözetim Standardı: Denetimin planlaması; müşteri firma hakkında bilgi edinme,uygulanacak denetim prosedürlerinin niteliğinin, zamanının ve büyüklüğünün belirlenmesi ve uygun personelin görevlendirilmesi çalışmalarından oluşur. Denetimde hangi konuların ele alınacağı, bunlardan hangilerine öncelik verileceği, işlerin bitim zamanı, kaç kişilik grupla denetimin yürütüleceği, ve elemanların niteliklerinin belirlenmesi bu aşamada yer alır.Denetmen denetim faaliyetinde faaliyet yapan yardımcılarının yönlendirilmesi ve kontrolünü yapmak zorundadır.Yardımcıların yaptıkları denetim ve tespit ettikleri hususlardan da denetçi kendisi sorumludur.

•   SPK mevzuatına göre yazılı denetim programının yapılması zorunludur.

2-İç Kontrol Sistemi Hakkında Bilgi Edinme Standardı: Denetimi planlamak ve yapılacak testlerin niteliğini, zamanını ve büyüklüğünü belirlemek için iç kontrol yapısı hakkında yeterli bilgi edinilmelidir.Etkin bir iç kontrol sistemi, tabloların güvenirliliğini arttırır, hata riskini düşürür, denetim  işleminin sayı ve kapsamını daraltır.

3-Yeterli ve Güvenilir Kanıt Toplama Standardı:  Denetlenen mali tablolara ilişkin bir görüşe yeterli düzeyde temel oluşturmak amacıyla belge incelenmesi, gözlem, soru sorma, doğrulama vs.. yoluyla yeterli sayıda ve güvenilir kanıt elde edilmelidir.

C- RAPORLAMA STANDARTLARI:

Denetim sonucunda varılan görüşün açıklandığı raporların kapsam ve düzenlemeleriyle ilgili standartlardır.

1-Genel Kabul Görmüş Muhasebe İlkelerine Uygunluk Standardı: Denetim raporunda tabloların GKGM. İlkelerine uygun olarak düzenlenip düzenlemediği belirtilmelidir.Denetçi, inceleme yaptığı şirketin kayıtlarının tutulması ve mali tabloların hazırlanması sırasında genel kabul görmüş muhasebe ilklerine uyulup  uyulmadığını araştırmak, incelemek ve görüşünü bildirirken bu ilkelere uygunluğun var olup olmadığını  açık olarak denetim raporunda belirtmek zorundadır.

2-Genel Kabul Görmüş Muhasebe İlkelerinde Değişmezlik Standardı (Devamlılık):  Denetim Raporu, denetimin yapıldığı dönemde uygulandığı gözlemlenen GKGMİ ve bunların uygulanmasında kullanılan yöntemler bir önceki dönemdeki uygulamalarla tutarlı değilse, farklı uygulandığı durumlar ve bu farklılığın sonuçlarını açıklamalıdır.

3-Mali Tablolardaki Açıklamaların Yeterliliği (Yeterli Açıklama) Standardı:Denetim raporunda aksi belirtilmediği müddetçe yapılan açıklamaların yeterli olduğu kabul edilir. Denetim işleminde mali tabloların dipnot ve açıklamaları da denetim kapsamındadır.Açıklamalarında denetlenmiş olduğu raporda belirtilir.

4-Görüş Bildirme Standardı:  Denetçi, denetim işlemi sonunda , denetçi görüşünü bildirmek zorundadır.Açıklanan görüş olumlu veya olumsuz yönde olabilir.Olumsuz ise , nedenlerinin denetim raporunda açıklanması gereklidir.